(გურია ნიუსი, Post – ალიონი) _ რა იცით ენერგოეფექტურობის შესახებ? გვეხება თუ არა ეს საკითხი ჩვენ, თითოეულს? შეგვიძლია თუ არა გავლენა მოვახდინოთ გლობალურ პრობლემებზე და შევამციროთ მათგან მოყენებული ზიანი? – ერთად მოვიძიოთ და სხვებსაც გავუზიაროთ ამ და სხვა კითხვებზე პასუხები. უფრო დეტალურად და ვრცლად ენერგოეფექტურობის შესახებ, შეგიძლიათ მასალები წაიკითხოთ ვებგვერდზე www.gurianews.com; ასევე, შეგიძლიათ შეგვეხმიანოთ “გურია ნიუსის” Facebook-ის ოფიციალურ გვერდზე facebook.com/gurianews.
ამ საკითხებზე სიღრმისეული მსჯელობა შესაძლებელი გახდა პროექტის _ ” “ჩოხატაური მდგრადი ენერგეტიკული მომავლისკენ””. პარტნიორების შესახებ ინფორმაცია შეგიძლიათ იხილოთ სტატიის ბოლოს. პროექტის ფინანსური მხარდამჭერი კი ევროკავშირია.
ჩვენმა მკითხველმა უკვე იცის, რომ ენერგოეფექტურობა გლობალური საკითხია, რომელიც დღითიდღე უფრო აქტუალური ხდება. ეს გამოწვეულია ენერგიის დეფიციტით, ენერგორესურსებზე მზარდი ფასებით, ენერგოიმპორტზე დამოკიდებულებითა და ეკოლოგიური პრობლემებით. თავად ეს ტერმინი მიგვითითებს, რომ საკუთარი ენერგომოთხოვნები ისე უნდა დავიკმაყოფილოთ, იმდენად ეფექტურად, რომ გარემოზე მინიმალური ზეგავლენა მოვახდინოთ, ნაკლები ენერგიის გამოყენებით იგივე ან უკეთესი პირობებისა და მეტი კომფორტის შექმნა შევძლოთ. ეს კი, საბოლოო ჯამში, ზეგავლენას ახდენს ჩვენზე და სასიცოცხლო გარემოზე, რომელშიც ვცხოვრობთ.
2020 წელს საქართველოს მთავრობამ მიიღო “კანონი ენერგოეფექტურობის შესახებ” და “კანონი შენობების ენერგოეფექტურობის შესახებ”, რომლებსაც მომდევნო რამდენიმე წლის განმავლობაში დაემატება შემდგომი რეგულაციები. ეს კანონი, რომელიც ეფუძნება ევროპულ გამოცდილებას, ნერგავს კომპანიებისთვის ენერგეტიკული აუდიტის და ენერგოეფექტურობის სერთიფიკატების საჭიროებას, რაც საქართველოს მოქალაქეებს მიაწვდის საჭირო ინფორმაციას, ენერგიის მოხმარების შესადარებლად. ინფორმაცია საშუალებას მისცემს ოჯახებს, გადაწყვიტონ, როგორ დაზოგონ კომუნალურ გადასახადებზე თანხები და გახადონ თავიანთი სახლები მეტად ენერგოეფექტური.
ენერგოეფექტურობა ხელს უწყობს ხარჯების შემცირებას საყოფაცხოვრებო და ეკონომიკის დონეზე, ეკონომიკის მდგრად განვითარებას და სამუშაო ადგილების შექმნას. გარდა ამისა, ენერგოეფექტურობა არის ერთ-ერთი გზა ენერგიის იმპორტზე მოთხოვნის შესამცირებლად და ქვეყნის ენერგეტიკული დამოუკიდებლობის გასაძლიერებლად.
გარდა საკანონმდებლო რეფორმის პროცესის მხარდაჭერისა, ევროკავშირმა დიდი ძალისხმევა ჩადო საქართველოში მდგრადი წარმოების ენერგიის გასაზრდელად და ბიზნესებისა და მოქალაქეების ენერგოეფექტური ღონისძიებების ხელშესაწყობად, მათ შორი – გურიაშიც. ადამიანის უფლებების, დემოკრატიისა და ინტეგრირებული ტერიტორიული განვითარების მხარდაჭერის ფარგლებში, ევროკომისიის დაფინანსებითა და მხარდაჭერით, ჩოხატაურის მუნიციპალიტეტმა გაიმარჯვა კონკურსში “ინტეგრირებული ტერიტორიული განვითარება” და მოიპოვა გრანტი.
“ჩოხატაურის მუნიციპალიტეტი მდგრადი ენერგეტიკული მომავლისკენ” _ ამ პროექტის ავტორი 3 სუბიექტის კოალიციაა: საბიუჯეტო ორგანიზაცია _ ადგილობრივი თვითმმართველობა ჩოხატაურში, სამოქალაქო ორგანიზაცია “ინოვაცია და სამოქალაქო განვითარების ცენტრი – პროგრესის სახლი (PH)” და პოლონეთის ხაზინის ფონდის საქართველოს ფილიალი “სოლიდარობის ფონდი PL საქართველოში (SFPL)”.
პროექტი ეფუძნება ადგილობრივ დაინტერესებულ მხარეებს შორის იდენტიფიცირებულ ორ პრიორიტეტს: 1) ადგილობრივი თვითმმართველობის ადგილობრივი ინფრასტრუქტურის და სერვისების გაუმჯობესება საცხოვრებლის კომფორტის დონისა და ჩოხატაურის საინვესტიციო მიმზიდველობის გაზრდის მიზნით; 2) საზოგადოების მონაწილეობის, ინკლუზიური გადაწყვეტილების მიღებისა და საკონსტიტუციო პროცესების ხელშეწყობა მუნიციპალური სერვისების უმაღლესი ხარისხისა და ანგარიშვალდებულების მისაღწევად.
რაც შეეხება, ზემოთ აღნიშნული პროექტის გახორციელების აუცილებლობის წარმოშობას; უნდა აღინიშნოს რომ, პროექტის მიზნები და ამოცანები ეფუძნება ჩოხატაურის თვითმმართველობის გასულ ხუთწლიან გამოცდილებას, კერძოდ:
ჩოხატაურის თვითმმართველობა, 2017 წლიდან, მერების აღმოსავლეთის შეთანხმების (CoM East) ხელმომწერია, რომლის მიზანია ევროკავშირის კლიმატისა და ენერგიის ინიციატივის გავრცელება აღმოსავლეთ პარტნიორობის ქვეყნებში. CoM East მხარს უჭერს ადგილობრივ თვითმმართველობებს მდგრადი ენერგეტიკული პოლიტიკის გატარებაში, ენერგომომარაგების უსაფრთხოების გაუმჯობესებაში და კლიმატის ცვლილებების შერბილებაში.
2021 წლის ზაფხულში, “სოლიდარობის ფონდი PL საქართველოში (SFPL)”-ის მხარდაჭერით, ჩოხატაურის თვითმმართველობამ, “ენერგოეფექტურობის ცენტრ საქართველოსთან” მჭიდრო თანამშრომლობით, ჩაატარა შერჩეული საზოგადოებრივი შენობების (20 საბავშვო ბაღის) და ქუჩის განათების ენერგეტიკული აუდიტის სერია. შედეგად, გამოვლენილი ენერგოეფექტურობის დაზოგვის პოტენციალი მერყეობდა 8%-დან 106%-მდე, საბავშვო ბაღის შენობისთვის 940 ათასი ლარის ჯამური ინვესტიციით. პოლონელი ექსპერტის დახმარებით, “ენერგოეფექტურობის ცენტრმა საქართველოში” შეიმუშავა ორი ენერგოეფექტური პაკეტი ერთის ნაცვლად, როგორც მაღალი საინვესტიციო ხარჯების შესამცირებლად, ასევე ხანგრძლივი უკუგების პერიოდის შესამცირებლად (17 წელი). კომპლექსური პაკეტი მოიცავდა სრულყოფილ ენერგოეფექტურ ზომებს და უზრუნველყოფდა უფრო მაღალ ეფექტურობას, თუმცა, ინვესტიციების 80%-ს უარყოფითი მომგებიანობა ჰქონდა (ხშირად შენობის ცუდი ტექნიკური პირობებისა და მნიშვნელოვანი საინვესტიციო საჭიროების გამო). 2021 წელს ორ (2) საპილოტე საბავშვო ბაღში დანერგილი ენერგოეფექტური ღონისძიებების ოპტიმალური პაკეტი, სავარაუდოდ, უზრუნველყოფს ენერგიის 77%-მდე დაზოგვას ერთ წელიწადში თითოეულ საბავშვო ბაღში დაახლოებით 15 ათასი ევროს ინვესტიციით. ოპტიმალური პაკეტის ფარგლებში გახორციელდა შემდეგი ღონისძიებები: 1) მიკრო მზის ფოტოვოლტალური დანადგარების (PV) მონტაჟი მთიან სოფელ ზოტში და ჩოხატაურის N1 საბავშვო ბაღში; 2) ძველი შეშის ღუმელების შეცვლა და ახალი, მაღალი ეფექტურობის ღუმელებით და ბიომასის საწვავით; 3) საპილოტე საბავშვო ბაღებში LED ნათურების შეძენა და მონტაჟი; 3) საბავშვო ბაღების სახურავების თბოიზოლაცია. გარდა ამისა, სამაგალითოდ დაფინანსდა გუთურის ქუჩის საქუჩო განათების მოდერნიზაცია მისი ხარჯ-ეფექტურობის შესამოწმებლად (მოდერნიზებული პერიმეტრის ღირებულების მინიმუმ 50%-ით შემცირება) მსგავსი ტექნიკური მახასიათებლების პარალელურ ქუჩასთან შედარებით.
“სოლიდარობის ფონდი PL საქართველოში (SFPL)”-ის ინტერვენციის პარალელურად, 2021 წელს ადგილობრივმა თვითმმართველობამ საკუთარი ხარჯებით დაამონტაჟა 2750 LED ნათურა.
კავკასიის რეგიონულმა გარემოს დაცვითმა ცენტრმა (CREC) ტექნიკური და საინფორმაციო მხარდაჭერა გაუწია განმცხადებელს მდგრადი ენერგიისა და კლიმატის სამოქმედო გეგმის (SECAP) შემუშავებასა და განხორციელებაში. გარდა ამისა, ჩოხატაური თანამშრომლობს ვესტმინსტერის ფონდთან დემოკრატიისთვის, მწვანეთა მოძრაობა/დედამიწის მეგობრები საქართველო, გერმანიის საერთაშორისო თანამშრომლობის საზოგადოებასთან (GIZ) და გაეროს განვითარების ფონდთან (UNDP).
“კომპლექსურსა” და “ოპტიმალურ” პაკეტებს შორის არჩევანი მეორე პაკეტზე შეჩერდა,რაც შემდეგი მიზეზებით აიხსნა _ სახელმწიფო ფინანსების მდგომარეობიდან გამომდინარე, ჩოხატაურისთვის მნიშვნელოვანი გამოწვევაა გარემოს დაცვის, ენერგოეფექტურობის გადაწყვეტილებების დანერგვა, შესაბამისი დაფინანსების მოზიდვა, ინოვაციების დანერგვა მდგრადი ენერგეტიკის სფეროში და სტიმულირების პოლიტიკის შემუშავება განახლებადი ენერგიის წყაროების გამოყენებისთვის. “ოპტიმალური” პაკეტი მოითხოვს მნიშვნელოვნად ნაკლებ ინვესტიციებს და ტოვებს ადგილს მოდერნიზაციის კომპონენტისთვის, რაც მნიშვნელოვანია ადგილობრივი თემებისთვის, პირველ რიგში, ბავშვებისა და მშობლებისთვის და პირდაპირ კავშირშია ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოების ანგარიშვალდებულების საკითხთან, მოსახლეობის ძირითადი საჭიროებების დასაკმაყოფილებლად.
“ოპტიმალური” ენერგოეფექტური პაკეტი მოიცავს ოთხ (4) ყველაზე ეფექტურ ღონისძიებას, კერძოდ:
- ჭერის თბოიზოლაცია;
- არსებული არაეფექტური შეშის ღუმელების ენერგოეფექტური ღუმელებით შეცვლა;
- ქსელთან მიერთებული მზის ფოტოელექტრული სისტემის მონტაჟი;
- არსებული CFL და/ან ვარვარას ნათურები LED ნათურებით შეცვალა.
პროექტის ფარგლებში დაიგეგმა ენერგოეფექტურობის სტანდარტების დაცვით შვიდი საბავშვო ბაღისთვის ინფრასტრუქტურის გაუმჯობესება, რაც, თავის მხრივ, ხელს შეუწყობს ადგილობრივი ბიუჯეტის წლიური ხარჯების შემცირებას და თვითმმართველობას საშუალებას მისცემს უკეთ დააკმაყოფილოს ადგილობრივი საჭიროებები. დანაზოგების ხელახალი რეინვესტირების მექანიზმი კი უზრუნველყოფს შედეგების მდგრადობას პროექტის ვადის მიღმა. 7 ბაღიდან სამში თითქმის დასრულებულია სამუშაოები (ესენია: სამების, ამაღლების და ბუკისციხის ბაღები), ხოლო დანარჩენ ბაღებზე ტენდერია გამოცხადებული და წლის ბოლომდე უნდა დასრულდეს წესით (სურების, ერკეთის, ბუკნარისა და საჭამიასერის ბაღები).
ბუკისციხის საბავშვო ბაღში ენერგოეფექტურობის ასამაღლებლად მიმდინარე სამუშაო პროცესი
გარდა ამისა, პროექტი ითვალისწინებს მცირე გრანტების პროგრამის გახორციელებას, რომელიც ხელს შეუწყობს განახლებადი ენერგიის წარმოებას და ეფექტური ენერგიის და ხარჯების შემცირების მექანიზმების დახვეწას ფიზიკური პირებისთვის, მეწარმეებისთვის და სამოქალაქო საზოგადოების ორგანიზაციებისთვის. პროექტის ფარგლებში გათვალისწინებულია საზოგადოებრივი ცნობიერების ამაღლების კამპანია “ენერგო ეკონომია” (EEeconomy).
მცირე გრანტების პროგრამის ფარგლებში დაფინანსდა 25 განაცხადი (მაქსიმალური ბიუჯეტი _ 5000 ევრო), რომელთა უმრავლესობა უკვე გახორციელდა და მიმდინარეობს მონიტორინგის პროცესი.
პროექტის ფარგლებში უკვე ჩატარდა ენერგოეფექტურობის ტრენინგი სამიზნე ჯგუფებისთვის _ მასწავლებლებისთვის, მშობლებისთვის და გრანტის მიმღებებისთვის. ტრენინგის თემა იყო ენერგოეფექტური ღონისძიებები საბავშვო ბაღებსა და ოჯახებში, მათ შორის ფერმებში.
ასევე იგეგმება ტექნოინოვაციების “ლაბორატორიის” შექმნა. ტექნოინოვაციების “ლაბორატორია” არის სივრცე, რომელიც აღჭურვილია მაღალტექნოლოგიური აღჭურვილობით, რათა ხელი შეუწყოს ადგილობრივი პრობლემების გადაჭრას ენერგოეფექტურობის/განახლებადი ენერგიის წყაროების გამოყენებით. მუნიციპალიტეტისთვის ასეთ სივრცეს დიდი მნიშვნელობა აქვს, რათა სოციალური ინოვაცია ახალი ტექნოლოგიებით, მათ შორის განახლებადი ენერგიის წყაროების და ენერგოეფექტური გადაწყვეტილებებით წარიმართოს. აქტივობის მიზანია ადგილობრივი საზოგადოების კეთილდღეობის გაზრდა ინოვაციური კულტურის პოპულარიზაციის გზით და ადგილობრივების წახალისებით მოახდინონ ტექნოლოგიის ადაპტირება და გამოიყენება უფრო ეფექტური ბიზნეს მოდელებისთვის და სოციალური ინოვაციებისთვის.
კოალიცია გეგმავს სივრცის აღჭურვას მაღალტექნოლოგიური მოწყობილობებით, 3D პრინტერებით, CNC მარშრუტიზატორებით, ლაზერული საჭრელებით, კომპიუტერებით და ა. შ.).
თუმცა, აღჭურვილობის სია და ტექნიკური მახასიათებლები ღიაა ექსპერტთა კონსულტაციებისთვის
აქცენტი გაკეთდება იმ ინდუსტრიების განვითარებაზე, რომლებსაც მოაქვთ ყველაზე მეტი დამატებითი ღირებულება, ინოვაციური ტექნოლოგიები და განახლებადი ენერგიის წყაროების და ადგილობრივი ინტელექტუალური პოტენციალის გამოყენება. მოწყობილობების შესყიდვაზე ტენდერს გამოაცხადებს ჩოხატაურის მუნიციპალიტეტი. პარალელურად, მუნიციპალიტეტი “ლაბორატორიის” ფართს საკუთარი თანადაფინანსებით განაახლებს. “ლაბორატორია” საშუალებას მისცემს ადგილობრივ სტარტაპებს და ახალგაზრდა ინოვატორებს განახორციელონ თავიანთი იდეები და ახალი ინიციატივები და პრომოუტირება მოახდინონ ტექნოლოგიურად შთაგონებული ენერგოეფექტური საქონლისა და მომსახურების წარმოებას. აქტივობის ფარგლებში ორი პერსპექტიული “ლაბორატორიის” თანამშრომელი გაივლის ტრენინგს საქართველოს სახელმწიფო ინოვაციებისა და ტექნოლოგიების სააგენტოს ტექნოპარკში, თბილისში, სოციალური ინოვაციების, განსაკუთრებით ენერგოეფექტურობის/განახლებადი ენერგიის წყაროების ჩოხატაურში გაძლიერების მიზნით. აქტივობა ხელს შეუწყობს პროექტის სიცოცხლისუნარიანობის შენარჩუნებას და შედეგების გავრცელებას. მსგავსი ფართები არსებობს რამდენიმე მუნიციპალიტეტში, ისინი მიმზიდველი გახდა ახალგაზრდა თაობებისთვის, რომელთაც ემსახურება, როგორც საგანმანათლებლო ცენტრები.
პროექტის კიდევ ერთი მნიშვნელოვან ასპექტს წარმოადგენს სასწავლო ტური პოლონეთში _ “ენერგოეფექტურობა, როგორც გზა მომავლისკენ”; ტური ორ ეტაპად გაიყო. პირველი 10 მონაწილე უკვე ეწვია პოლონეთს _ პროექტის ფარგლებში წინასწარ განსაზღვრული კრიტერიუმებით 10 საჯარო მოსამსახურე შეირჩა.
“სოლიდარობის ფონდმა” ადმინისტრირება გაუწია სასწავლო ტურს და მოამზადა ვიზიტის დეტალური გეგმა ადგილობრივ პარტნიორთან _ “ცვლილების ლიდერებთან” მჭიდრო თანამშრომლობით, რომელმაც სრულად დაფარა სასწავლო ტურის ღირებულება პოლონეთში (ავიაბილეთების გარდა). სასწავლო ტური გაგრძელდა შვიდი დღე, რომლის განმავლობაში მონაწილეები გაეცნენ: ენერგოეფექტურობის პოლონურ მაგალითებს; რატომ არიან მოწადინებული პოლონეთის ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოები განახორციელონ ენერგეტიკული აუდიტი, ენერგოეფექტური ტექნოლოგიების პოლონური მაგალითები (მაგ., ენერგოეფექტური ხის ღუმელები და მზის ფოტოელექტრული სისტემები), ეწვივნენ პროფესიული საგანმანათლებლო დაწესებულებებს და ენერგოეფექტურობაზე ორიენტირებულ ადგილობრივ ბიზნესს. გარდა ამისა, მონაწილეებმა წარადგინეს ჩოხატაურის მიღწევები ენერგოეფექტურობის/განახლებადი ენერგიის წყაროების სფეროში და პოლონელ კოლეგებთან ერთად შეიმუშავეს ჩოხატაურის მუნიციპალიტეტის ენერგოეფექტურობის საგზაო რუკა. სასწავლო ვიზიტის წევრები ვალდებულნი იქნებიან მოამზადონ ვიზიტის დეტალური ანგარიში და გააკეთონ საჯარო პრეზენტაცია შემუშავებული “ჩოხატაურის ენერგოეფექტურობის საგზაო რუკის შესახებ”. დაგეგმილია ერთი საჯარო პრეზენტაციის გამართვა, რომელშიც მონაწილეთა სავარაუდო რაოდენობა იქნება 50 ადამიანი. გარდა ამისა, ტურის მეორე ნაწილში კიდევ 10 ადამიანს ექნება შესაძლებლობა ეწვიოს პოლონეთს. მეორე ნაკადში წამსვლელების ვინაობას, საგრანტო კონკურსების გამარჯვებულებიდან, პოლონეთის მხარე შეარჩევს.
ხელოვნების სასახლის წინ დამონტაჟდა მრავალფუნქციური ენერგოეფექტური 2 სკამი, რომელიც აღჭურვილია მობილური ტელეფონების სატენი ინტერფეისებით
დაბა ჩოხატაურის ცენტრალურ პარკში უკვე დამონტაჟდა ინოვაციური, მრავალფუნქციური ენერგოეფექტური 2 სკამი, რომელიც აღჭურვილია მობილური ტელეფონების სატენი ინტერფეისებით, რომლებიც მზის ბატარეებზე იმუშავებს.
ელექტროავტომობილის დამტენი ბლოკი, რომელიც ხელოვნების სასახლის წინაა განთავსებული
ელექტროავტომობილის დამტენი ბლოკი მუნიციპალიტეტის მერიის შენობის მიმდებარედ
პარკში გავრცელებული იქნება უფასო ინტერნეტი. ასევე, დასრულდა პროექტის კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი პუნქტის მოწყობა _ სკამებთან ახლოს, პარკის შესასვლელთან, განთავსდა ელექტროავტომობილის დამტენი ბლოკი. აღსანიშნავია ის ფაქტიც რომ, ე.წ. სწრაფი დამტენები საქართველოს 4 ქალაქშია მხოლოდ დამონტაჟებული (თბილისი, ზესტაფონი, სამტრედია, ბათუმი) და შესაძლებელია თბილისიდან ბათუმში მიმავალი ელექტროავტომობილი ჩვენს მუნიციპალიტეტშიც შეჩერდეს, სერვისის მისაღებად.
შუაამაღლების უდაბნოს მონასტრის გარეგანათების მოწყობის სამუშაოები
პროექტის ფარგლებში ასევე დაიგეგმა და უკვე დასრულდა უდაბნოში გარე განათების მონტაჟი. -პროექტი ითვალისწინებდა სოფელ შუა ამაღლებაში უდაბნოს მონასტრის უნიკალური პოტენციალის გამოყენებას ვიზიტორთა რაოდენობის გაზრდისა და ტურისტული მიმზიდველობის ასამაღლებლად. სწორედ ამიტომ, აღნიშნულ ლოკაციაზე 60 არსებული ელექტრობოძი LED ნათურით აღიჭურვა.
ჩვენ შემდგომ სტატიებში დეტალურად გაგაცნობთ ამ აქტივობებს, პროექტის ბენეფიციარებს, ასევე, ვისაუბრებთ, რას ითვალისწინებს და რა სახის ცვლილებებს საჭიროებს საქართველოს კანონმდებლობა ენერგოეფექტურობის თვალსაზრისით.
