1932 წელს მოხდა მნიშვნელოვანი გარდატეხა საბჭოთა და შესაბამისად, ქართულ ხელოვნებაში. საბჭოთა ხელოვნების შემოქმედებით მეთოდად გამოცხადდა სოცრეალიზმი. წინა წლებში წარმატებით დაწყებული კინოაღმოჩენები და ძიებები ,,კოსმოპოლიტიზმისა” და ,,ფორმალიზმის” წინააღმდეგ გამოცხადებულმა ბრძოლამ შეაფერხა. იმ წელს გააუქმეს ხელისუფლებისაგან ასე თუ ისე დამოუკიდებელი ორგანიზაციები, გამოცხადდა შესრულებულად პირველი ხუთწლედის გეგმა და კულაკთა კლასიც განადგურებულად გამოცხადდა.
ამასობაში მოახლოვდა ხმოვანი კინო. პირველ ხმოვანი ფილმი ,,დონ ჟუანი”, ჯონ ბერიმორის მონაწილეობით, ჭარნერ Warner Brothers-მა და Vitaphone-მა 1926 წელს გადაიღეს, თუმცა ფილმში დიალოგები არ არის გახმოვანებული, მხოლოდ სინქრონიზირებული მუსიკა და სპეცეფექტების ხმებია. ეს ფილმი კიდევ იმით არის გამორჩეული რომ როგორც ამბობენ, იქ ყველაზე მეტი კოცნაა, დათვლილიც კი არის – 127-ჯერ კოცნის ბერიმორი ქალებს. ამ ფილმამდე გამოდიოდა მოკლემეტრაჟიანი ფილმები და სიუჟეტები, სადაც ადამიანები მღეროდნენ და ანეგდოტებს ყვებოდნენ. ერთი წლის შემდეგ კი გამოვიდა ,,ჯაზის მომღერალი”, რომელიც მიჩნეულია პირველ ხმოვან სურათად, თუმცა სინამდვილეში იქ ხმოვანი რიგი მხოლოდ სიმღერებს მიჰყვება.
ხმამ ბევრი რამ შეცვალა, მოიტანა უამრავი ინოვაცია როგორც შემოქმედებით, ასევე, რასაკვირველია, ტექნიკურ სფეროში. ხმის მოსვლასთან ერთად ტაპიორებისა და ორკესტრების აუცილებლობა აღარ იყო საჭირო, ამიტომ უამრავი მუსიკოსი უფუნქციოდ დარჩა, მათ შორის მაღალი კლასის პროფესიონალებიც. ბევრი კარგი მსახიობი, რომელსაც არ ჰქონდა კარგად დაყენებული ხმა, ან ტემბრი არ უვარგოდა ან აქცენტი გააჩნდა, სამუშაოს გარეშე დარჩნენ, მუნჯ კინოში ისინი ვარსკვალავები იყვნენ, ხმოვანში კი მათ შესაფერისი ხმოვანი მონაცემები არ გააჩნდათ (მაგალითად ნატო ვაჩნაძე ,,უკანასკნელ მასკარადში” ხმას არ იღებს, რადგან მის ქართულს რუსული კილო დაჰკრავდა). ბევრმა კარგმა მსახიობმა ეკრანზე სცენური მანერულობა გადაიტანა, საუბრობდნენ ძალიან მკვეთრად, გამოკვეთილად, ისე თითქოს სცენაზე იდგნენ და ცდილობდნენ ქანდარაზე მსხდომებისთვისაც ხმა მიეწვდინათ. ისინი მშვენიერი მსახიობები იყვნენ, ფილმებშიც პატიჟებდნენ ხოლმე, მაგრამ კინოს სპეციფიკას ალღო ვერ აუღეს, თეატრალურ მსახიობებად დარჩნენ. მექანიკურად მოხდა წარწერების ტრანსფორმაცია დიალოგებში, პლაკატურ-ლოზუნგური ხასიათის ტიტრები თავდაპირველად უცვლელად გადმოვიდა დიალოგებში და მსახიობები კი არ საუბრობდნენ, არამედ ლოზუნგებს ისროდნენ, რაც ნაღდი უაზრობა იყო. ზოგიერთმა კინოს გახმოვანება-ახმაურება ვერ აიტანა და თავი მოიკლა, ზოგი გალოთდა, სხვა დეპრესიამ იმსხვერპლა. ბევრი ხელოვანი ხმის შემოსვლას ეწინააღმდეგებოდა, არ სჯეროდა მისი მომავლისა, მათ შორის იყვნენ ბასტერ კიტონი, დეივიდ უორკ გრიფითი, ვიკტორ შესტრომი, ვსევოლოდ პუდოვკინი, კინგ ვიდორი, რენე კლერი, სერგეი ეიზენშტეინი, ჩარლი ჩაპლინი, რომელმაც ასეთი რამ თქვა: მეცოდება მუნჯი კინო, რა სიამოვნება იყო გეყურა, როგორ აღებდა ქალი პირს და ხმა არ ისმოდაო. ძველი კინოს მოღვაწეები ისევ განაგრძობდნენ მუნჯი ფილმების გადაღებას, საბჭოთა კავშირში თუმცა აღიარებდნენ ფილმში მუსიკისა და სხვადასხვა ხმაურების აუცილებლობას, მაგრამ მათი აზრით, დიალოგი ხელს შეუშლიდა მის რიტმს. სხვათაშორის, გადაღებაც და მონტაჟიც ძველებურ ყაიდაზე მიმდინარეობდა, ანუ მოკლე კადრებით, რის შედეგად მსახიობები ვერ ასწრებდნენ საკუთარი დიალოგების წარმოთქმას, მაგრამ ბოლოს და ბოლოს, როგორც ისტორიამ გვიჩვენა, ახალმა ტექნიკურმა გამოგონებამ გაიმარჯვა. საგულისხმოა, რომ ხმოვანი კინოს საწყის ეტაპზე გადასაღებ მოედანზე ხმის ოპერატორები იქცნენ სრულ ბატონ-პატრონებად და სწორედ ისინი იძახდნენ გადაღებულია! ჩუტ! და არა რეჟისორი, მაგრამ მათ დიქტატს მალე მოეღო ბოლო.
იმ პერიოდის ალბათ ერთ-ერთი ყველაზე გამორჩეული ქართული ფილმია ისტორიულ-რევოლუციური ჟანრის კომედია ,,ნახვამდის” (1934), რომლის მოქმედება 1905-07 წლებში ხდება. ფილმის ორიგინალური კომპოზიცია აერთიანებდა დრამატულ მოქმედებას – მეტეხის ციხდან რევოლუციონერის გაქცევის დაძაბულ სიუჟეტს და ორი მოძულე ძმის – თავადების სასაცილო დავის სატირულ და იუმორისტულ ეპიზოდებს, რომლის ერთობლიობა სურათს გროტესკულობას ანიჭებდა და სწორედ ამან განაპირობა ფილმის კომედიური ბუნება. ფილმში გაქილიკებულია ცარიზმის ბიუროკრატიული აპარატი და ქართველი თავად-აზნაურობა. ,,ნახვამდის” სამი თვის განმავლობაში გადიოდა თბილისის კინოთეატრებში, პრესამ მას ,,განსაკუთრებული კინემატოგრაფიული მოვლენა” უწოდა. ფილმი შემდეგ გაახმოვანეს, ბევრი მას პირველ ხმოვან ფილმად მიიჩნევს. პირველი ხმოვანი ფილმის წოდებისთვის იბრძვის ასევე ლეო ესაკიას კლიშეებით სავსე და ტექნიკურად ძალიან სუსტი ,,შაქირი”. პირველი ხმოვანი ფილმი არც ერთ ქვეყანაში ნორმალური არ გამოსულა, მაგრამ ეს ფილმი ყველანაირი პარამეტრებით რეკორდს ხსნის, თუ გინდ სიუჟეტის, გაუმართავი დრამატურგიის, რეჟისურის თუ მსახიობთა თამაშის მხრივ (ცნობილი მსახიობებიდან მხოლოდ კოხტა ყარალაშვილია, რომელიც მოყვარულის შთაბეჭდილებას ტოვებს). ფილმის რეჟისორმა გიორგი მაკაროვმა კარიერა როგორც მსახიობმა დაიწყო, მან პერესტიანის ფილმში გერმანელი ოფიცრის როლი შეასრულა, ამავე დროს იყო მისი ასისტენტიც. მაკაროვი აგიტპროპფილმებსაც იღებდა, 1930 წელს მან გადაიღო დოკუმენტური ფილმი ,,აფსნების ქვეყანა”, სწორედ იმ წელს აფხაზეთი ავტონომიური რესპუბლიკის სტატუსით საქართველოს საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკის შემადგენლობაში შევიდა. მაკაროვის კარიერა ხანმოკლე აღმოჩნდა – ,,ნახვამდის” შემდეგ ის, თითქოსდა ავადმყოფობის გამო, კინოს საერთოდ განერიდა; მაგრამ ამბობენ რომ მიხეილ ჭიაურელმა ვერ აიტანაო კონკურენტის გამოჩენა, რომელსაც მისი დაჩრდილვა შეეძლოო. იმხნად ჭიაურელი საბჭოთა კინოში უკვე გავლენიანი ადამიანი იყო და რაღაც მანქანებით მაკაროვი მოიცილა თავიდანო. ასე თუ ისე, ქართულ კინოს ნიჭიერი კაცი ჩამოაშორეს. ალბათ, ისიც სიმბოლურია რომ კინემატოგრაფთან მისი დამშვიდობება და მისი უკანასკნელი ქართული უხმო ფილმის სახელწოდება არის ,,ნახვამდის”. მუნჯი კინო წარსულს ჩაბარდა, საბჭოთა კავშირმა და მასთან ერთად საქართველომ დიდი ტერორის ეპოქაში შეაბიჯა, სადაც ყველაფერი ერთი ადამიანის ხუშტურს იყო მორგებული. მომდევნო წლების განმავლობაში, რათა გაქცეოდენენ იმ სიცრუესა და ტყუილს, რაც გაბატონებული იყო მთელ საბჭოთა იმპერიაში, ქართულ კინემატოგრაფში, შეიქმნება ე. წ. ეზოპეს ენა. სინამდვილეს ვერ იტყოდი, ამიტომაც უნდა გეცრუა, ქარაგმული ენით უნდა მოგეთხრო და გადმოგეცა იმდროინდელი სინამდვილე, რაშიც ქართველებმა უმაღლეს მწვერვალებს მიაღწიეს, მაგრამ… ჩემი აზრით, არის კიდევ ერთი ნიშან-მახასიათებელი, თუ რატომ აირჩა თხრობის ასეთი გზა: ქართველს ეშინოდა და ეშინია რეალობისა და ყოველთვის გაურბის მას. ამაში ვიღაცა დამეთანხმება, ვიღაც, არა, თუმცა ეს სხვა საუბრის თემაა. მთავარია, რომ არ დავკარგოთ იმ ადამიანთა სახელები, ვინც მიუხედავად ყველანაირი სიძნეელებისა და წნეხისა, სუფთა და მართალი რჩებოდა საკუთარი სინდისის წინაშე და ქმნიდა ხელოვნების ნიმუშებს, რომელთაც დროთა ქარტეხილებს გაუძლეს, დღეს კი ჩვენ, მათი შექმნილით ვამაყობთ.
